Kredietbeoordelaars worden kritischer, maar zijn nog veel te royaal. Ik
hanteer liever mijn eigen kredietrating. Beter dan de gevestigde orde en
toch gratis. Kwestie van gezond verstand en een bierviltje.

Blasfemie
Begin augustus waagde S&P het om de kredietwaardigheid van kredietgod VS
te verlagen van AAA naar AA+. Hierbij paste slechts één typering:
heiligschennis.

Vorige week werd Italië onder handen genomen. Het fameuze voetballand werd
verlaagd van A+ naar A. De mediamagnaat en participerend sponsor van bunga
bunga feestjes die op parttimebasis het land leidt, moest een deel van zijn
testosteron reserveren om zijn ongenoegen hierover genoeg lading te geven.

Wederom viel de hoon niet Italië, maar vooral de kredietbeoordelaar ten deel.
Hoe durfde deze de kredietwaardigheid van zo’n belangrijk land te
betwijfelen. Het was weliswaar Italië, maar toch.

Kredietbeoordelaars te optimistisch
Van mijn kant echt geen medelijden met de drieling Moody’s, S&P en
Fitch. Ze zijn volstrekt ongeloofwaardig gebleken door tot aan de
kredietcrisis uiterst riskante financiële producten met een gouden medaille
te belonen. Maar dat wil niet zeggen dat ze nu ongelijk hebben met de
verlaging van de kredietratings.

Integendeel, ze zijn nog veel te optimistisch. Ik stel me voor dat complete
legers van topspecialisten zich metersdiep ingraven in enorme cijferbrijen,
om vervolgens tot een kredietbeoordeling te komen. Toch geloof ik er niets
van dat zoveel landen triple, double of single A kunnen scoren.

Bierviltje
Ik heb even geen zin om me een weg te banen door alle cijfers. Intuïtief zou
ik de volgende kredietratings voor een aantal landen op een bierviltje
schrijven:

AAA (zeer veilig): -

AA (veilig): -

A (redelijk veilig): Duitsland, Nederland, Finland, Oostenrijk, Frankrijk.

Nachtrust komt op termijn in gevaar: VS, Japan, VK, Spanje, België.

Afgrond nabij: Italië, Portugal.

Je kunt naar (een deel van) je geld fluiten: Griekenland, Zimbabwe.

Ik heb gejokt. Helemaal gevoelsmatig is het bierviltje niet ingevuld.

Per eind 2010 was de staatsschuld in Italië 110, in Griekenland 139 en in
Japan 220 procent van het bruto nationaal product. Deze percentages zullen
met de huidige overheidstekorten de komende jaren nog fors toenemen.

Ook de VS zal de 100 procent mijlpaal binnenkort wel passeren. Zo niet, tellen
we gewoon de staatsverplichtingen voor zorg en pensioen erbij (die buiten de
statistieken worden gehouden), waarna de VS zelfs Japan ver achter zich
laat.

Naast de “harde” cijfers gaan op termijn structurele ontwikkelingen een
negatieve rol spelen. In demografisch opzicht zijn vooral Japan en Italië
kwetsbaar, waar de toekomstige verdiencapaciteit van de jongeren niet
opweegt tegen de zorgkosten van een sterk verouderende bevolking. Ook nemen
de twijfels over concurrentiekracht, opleidingsniveau en arbeidsethos van
Westerse landen toe.

Flexibele rating
U twijfelt aan mijn rating? Terecht. Bij nader inzien voel ik meer voor een
neerwaartse bijstelling. Zo mogen Frankrijk en Spanje alvast degraderen. Een
snelle aanpassing is een van de voordelen van de bierviltjessystematiek,
naast het genot van een zojuist geleegd glas bier.

Schuldeisers verliezen
In tegenstelling tot ondernemingen kunnen landen niet echt failliet gaan. Tot
een confiscatie van de Akropolis door crediteuren zal het niet snel komen.
Een land stopt gewoon (deels) met terugbetaling van schulden en rentes. Ook
kan een land geld bijdrukken en daarmee betalen, tenzij ze natuurlijk deel
is van een monetaire unie.

Helaas ben je als schuldeiser zowel gedupeerd indien rente en schuld (deels)
niet worden betaald, als wanneer ze worden vereffend met een in waarde
gedaalde munt.

Griekse exit verteerbaar
De VS, Japan en het VK kunnen via het jarenlang geleidelijk bijdrukken van
geld deels uit de schulden komen, ook al zouden hun economieën het groeipad
niet hervinden. Dit instrument heeft Griekenland niet.

Griekenland lost zijn schuldenprobleem weliswaar niet op door over te stappen
naar een kneedbare drachme, aangezien de huidige schulden in euro’s blijven
staan.

Wel kan Griekenland dan vrolijk opnieuw beginnen extra schulden op te bouwen -
ditmaal in drachmen - en vervolgens lekker devalueren. Beleggers hebben
namelijk een kort geheugen, dus er is gelukkig altijd wel een gek te vinden
die, gelokt door hoge rentes en “keiharde” beloftes, geld wil uitlenen aan
de Grieken.

Ons financieel systeem zal wankelen, maar moet een Grieks vertrek uiteindelijk
kunnen absorberen. Gezien de trage en ongecoördineerde beslissingsprocessen
in Europa, zal dat niet gelden voor een Italiaanse exit. Dan is zelfs mijn
bierviltje nog te positief.

Errol Keyner is adjunct-directeur bij de Vereniging
van Effectenbezitters (VEB), maar schrijft dit artikel op
persoonlijke titel.

Meer analyses van Errol Keyner

Volg de markten op Z24 Beurs

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl